Афғонистонда ҳукмронлик қилаётган «Толибон»* ҳаракати етакчиси Ҳибатуллоҳ Охундзода бир қатор анъанавий тўй маросимларини тақиқлаш тўғрисидаги фармон чиқарди ва уларни «ғайриисломий» ва оилаларга молиявий юк дея атади, деб хабар беради AMU.tv.
Адлия вазирлиги томонидан эълон қилинган қарорга кўра, кўп урф-одатлар, жумладан, қалин пули, тўёна (toyāna), тўйдан олдинги ва кейинги зиёфатлар, қимматбаҳо зиёфатлар, ширини ҳори (никоҳ маросими), келин-куёвга ноёб совғалар бериш тақиқланган.
Бу ерда ҳужжатда кўрсатилган асосий чекловлар мавжуд.
▪️ Тўй маросимларидан (ширини ҳори), шу жумладан «пайвози» (никох ва тўйнинг эртаси куни ўтказиладиган маросимлар) дан воз кечиш керак.
▪️ Дастмал ҳори (рўмол ўраш маросими) да фақат келин-куёв ўртасида совға алмашиш мумкин, бундай тадбирларни меҳмонхоналарда ўтказиш мумкин эмас.
▪️ Келин унаштирилгандан сўнг йилига бир мартадан ташқари такрорий либослар тўпламини олмаслиги керак. Келиннинг куёвга кийим-кечак совға қилиши тақиқланади.
▪️ Тўй маросимлари куёвнинг молиявий имкониятларидан келиб чиқиб, унинг яшаш жойида ўтказилиши, келиннинг оиласи қиммат меҳмонхоналарни юкламаслиги керак.
▪️ Тўйларда давлат автомобилларидан фойдаланиш мумкин эмас.
▪️ Тўй пайтида куёвнинг келин уйига овқат жўнатиши тақиқланади, келиннинг оиласи ширинлик учун пул ололмайди.
▪️ Келинни топшириш пайтида унинг оиласи пул талаб қила олмайди.
▪️ Автомобил ёки бошқа қимматбаҳо совғалар каби совринларни таклиф қилувчи мусобақалар тақиқланади. Тўй тадбирлари пайтида ҳавода тантанали ўқ отишлар ва хавфли ҳайдаш тақиқланади.
«Ронамаи» деб аталадиган тўйдан сўнг пул ёки кийим-кечак каби совғаларни алмаштириш урфлари тақиқланади.
▪️ Фармонда оилалар ўртасида низоларни ҳал қилиш учун «бадал», яъни қиз алмашиш амалиёти тақиқланган.
▪️ Куёв оиласидан вальвар (келин нархи) ва шунга ўхшаш молиявий талабларни тўлаш ҳам ман этилади.
Фармонда тўйларни унаштирув ва никоҳ шартномасидан кейин ўтказиш кераклиги, харажатларни камайтиришга урғу берилган.
Бу қарор Афғонистондаги иқтисодий инқироз туфайли кўплаб афғон ёшлари учун турмуш қуриш имконсиз бўлиб қолаётган бир пайтда пайдо бўлди, деб ёзади AMU.tv. Юқори ишсизлик, қашшоқликнинг кучайиши ва толибларнинг аёлларга нисбатан чекловлари, жумладан, уларнинг ўрта ва олий таълим олши, ишлашини тақиқлаши — оилалар ўртасида норозиликни кучайтирмоқда. Одамлар қиммат тўйлар ижтимоий муаммоларни янада кучайтираётганидан нолишади.
ℹ️ Толиблар* Афғонистонда 2021 йил августида ҳокимиятга келганидан сўнг дарҳол тўйларга чекловлар жорий қила бошлашди. Биринчи бўлиб жонли мусиқа, спиртли ичимликлар ичиш, эркак ва аёлларнинг бирга рақсга тушиши ёки ҳар қандай мусобақаларда қатнашиши тақиқланган.
*Кўпгина мамлакатларда террорчи сифатида тан олинган ва тақиқланган ташкилот
