akorda.kz сайти фотосурати
Қозоғистон президенти Қосим-Жомарт Тўқаев таклиф қилган парламент ислоҳотини амалга ошириш ишлари мамлакат Конституциясини тубдан қайта кўриб чиқишни талаб этилади. Бу ҳақда давлат раҳбарининг ўзи парламент ислоҳоти бўйича ишчи гуруҳининг биринчи йиғилишида маълум қилди, дея хабар беради Оқўрда.
«Ўзгартиришлар асосий қонуннинг 40 га яқин моддасига таъсир қилади. Шундан сўнг камида 10 та конституциявий қонун ва 50 дан ортиқ кодекс ва қонунлар мувофиқлаштирилиши керак. Бу жараённи моҳиятан янги Конституциянинг қабул қилиниши билан солиштириш мумкин. Шубҳасиз, бу ҳажмдаги ишларни бир вақтнинг ўзида якунлаб бўлмайди. Бу борада пухта тайёргарлик кўриш талаб этилади», — деди Тўқаев.
Ўтган ой Қозоғистон халқига йиллик мурожаати чоғида Тўқаев Мажилис (қуйи палата) ва Сенатдан (юқори палата, айнан уни бекор қилиш таклиф қилинган) мавжуд бўлган икки палатали парламент ўрнига бир палатали парламент ташкил этишни таклиф қилган эди. Президентнинг сўзларига кўра, бу масалани 2027 йили ўтказилиши мумкин бўлган референдумга қўйиш мумкин.
Президент бугунги йиғилишда парламент ислоҳотини Сенатни тарқатиб юборишгача қисқартириш «мутлақо асоссиз» эканини таъкидлади. «Бизнинг аниқ мақсадимиз бор – бутун ҳокимият вакиллик тармоғини чуқур ўзгартиришни амалга ошириш», — деди у.
Президент, шунингдек, ислоҳот мамлакатнинг бошқа соҳаларидаги ўзгаришлар, жумладан, давлат бошқарувига рақамлаштиришни жорий қилиш билан ҳамоҳанг эканини таъкидлади. Унинг таъкидлашича, «бир палатали парламентга ўтиш, жумладан, ишнинг янги мазмуни ва ритмига, қарорлар қабул қилишнинг жадал суръатларига мослашишга қаратилган» ва асосий эътибор (e-Parlament) орқали фуқароларнинг сиёсий ҳаётда «электрон парламент» (e-Gov) тизимида иштирок этиш йўлларига қаратилади.
Тўқаевнинг сўзларига кўра, режалаштирилган ислоҳот Қозоғистон раҳбарияти томонидан амалга оширилаётган кенг кўламли сиёсий модернизациянинг бир қисмидир. Илгари мамлакатда парламент мухолифати тўғрисидаги низомлар ўрнатилган бўлиб, у бошқа нарсалар қатори озчиликдаги партияларга Мажилис доимий комиссияларидан бирининг раислиги ва парламент эшитувларини ўтказиш ташаббуси ҳуқуқини кафолатлаган эди. Бундан ташқари, партияларнинг парламентга кириши учун сайлов чегараси пасайтирилган.
«Кейин 2022 йилги конституциявий ислоҳот туфайли биз Мажилис ваколатларини сезиларли даражада кенгайтирдик. Хусусан, бугун парламент қонунларни қабул қилмоқда, Сенат эса уларни маъқулламоқда. Бу биринчи қадамлар эди. Сўнгги йилларда жамиятда сиёсий маданият даражаси ошганини инобатга олган ҳолда, биз бир палатали парламентга ўтишни изчил ва пухта ўйланган ҳолда бошламоқдамиз», — дея хулоса қилди президент.
Қозоғистонда 8 октябрь куни парламентни ислоҳ қилиш бўйича ишчи гуруҳ тузилди, унга давлат маслаҳатчиси Ерлан Карин раҳбарлик қилади. Президент ёрдамчилари Ержан Жиенбаев ва Арман Қириқбаев унинг ўринбосарлари этиб тайинланди. Гуруҳ таркибига таниқли ҳуқуқшунослар, парламент депутатлари, сиёсатшунослар, жамоат арбоблари — жами 30 киши киради.
