«Ўзатом»: Ўзбекистонда АЭС Халқаро атом энергияси агентлиги назорати остида қурилади

Азим Ахмедхаджаев. Видеодан кадр

Ўзбекистонда атом электр станциясини қуриш бўйича халқаро консорциум тузилади. Бу ҳақда 10 февраль куни Ўзбекистон Атом энергиясини ривожлантириш агентлиги («Ўзатом») директори Азим Ахмедхаджаев O’zbekiston 24 телеканалига берган интервьюсида маълум қилди.

Ахмедхаджаев 2024 йили «Росатом» билан республикада кам қувватли атом электр станцияси (КҚАЭС) қуриш бўйича имзоланган шартномани эслатиб, Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёев 10 феврал куни бўлиб ўтган йиғилишда ушбу лойиҳа халқаро характерга эга бўлиши кераклигини таъкидлаганини айтиб ўтди.

«Шунинг учун мазкур лойиҳада нафақат Россия технологиялари, балки Хитойнинг ноядро технологиялари, Европанинг турли дастурий таъминот ва аппарат воситаларини ҳам қўлламоқчимиз. Шундай қилиб, биз халқаро консорциум тузамиз, бу бизга ушбу лойиҳани имкон қадар самарали ва энг яхши технологиялар билан амалга ошириш имконини беради», — дея тушунтирди «Ўзатом» раҳбари.

Унинг сўзларига кўра, лойиҳада Венгрия ёки Хитой ишлаб чиқарувчиларининг қуруқ совутгичларини татбиқ этиш режа қилинган. Бу билан электр станциясида сув сарфини камайтириш мақсад қилинган.

Ахмедхаджаевнинг сўзларига кўра, кам қувватли атом электр станцияси лойиҳаси «Халқаро атом энергияси агентлиги (ХАЭА) томонидан мажбурий назорат остида» амалга оширилади, унинг мутахассислари хавфсизлик нормалари ва стандартларига риоя қилиш бўйича тавсиялар берган ҳолда «Росатом» билан биргаликда лойиҳада иштирок этишади. «Ўзатом» ХАЭА билан алоҳида ҳамкорлик дастурини ишлаб чиққан, унинг доирасида агентлик Ўзбекистонда атом энергетикаси лойиҳаларини амалга оширишда малакали кадрлар тайёрлаш ва хавфсизликни таъминлашга кўмаклашади.

Президент билан учрашувда сўнгги йилларда Ўзбекистонда 4 ГВтга яқин қайта тикланадиган энергия манбалари қуввати жорий этилгани, бунинг натижасида «яшил» энергия улуши 16 фоизга етказилгани таъкидланди. Келгуси беш йилга мўлжалланган режаларга яна 25 ГВт қайта тикланадиган энергия қувватини яратиш киради, бу эса «яшил» энергия ишлаб чиқаришни 64 миллиард кВт/соатга етказади ва 2030 йилга бориб унинг улушини 50 фоиздан кўпроққа етказади.

Мирзиёев атом энергетикасини узоқ муддатли энергия базаси учун оптимал ечим деб атади, айниқса, Ўзбекистонда уран захиралари мавжуд. Расмийлар бундай базани, хусусан, кам қувватли реакторлар қуриш орқали яратишни режалаштирмоқда. Шунингдек, бугунги кунда дунёда умумий қуввати 375 ГВт бўлган 417 та атом реактори ишлаётгани таъкидланди.

ℹ️ Кичик АЭСни лойиҳалаш, етказиб бериш ва қуриш бўйича шартнома 27 май куни Тошкентда Россия президенти Владимир Путиннинг давлат ташрифи доирасида имзоланган эди. Шу муносабат билан томонлар 2018 йил 7 сентябрда тасдиқланган икки давлат ҳукуматлари ўртасида Ўзбекистонда атом электр станциясини қуриш лойиҳаси бўйича ҳамкорлик тўғрисидаги битимга ўзгартиришлар киритиш тўғрисидаги баённомани имзоладилар.

Биринчи кичик АЭС Жиззах вилоятининг Фориш туманидаги Тузкон кўли яқинида қурилиши режалаштирилган. Бу ерда ҳар бири 55 МВт қувватга эга олтита реактор ўрнатилади, уларнинг умумий қуввати 330 МВт бўлади. Реакторлар атом энергетикаси соҳасидаги хавфсизлик талаблари ва стандартларини ҳисобга олган ҳолда бир майдонда жойлаштирилади. Биринчи реактор 2029 йили ишга туширилиши кутилмоқда. Ҳар бир кейинги реактор олти ойлик интервал билан ишга туширилади. Станцияни тўлиқ ишга тушириш 2032-2033 йилларга мўлжалланган.

ШУНИНГДЕК ЎҚИНГ